[ Pobierz całość w formacie PDF ]

którego jest podobna.` To wszystko bowiem, co nie powstaje ( z
żywota)` będzie rozwiązane w tym, (20) co nie istnieje. Ci, którzy są`
głusi i ślepi przebywają` zwykle z podobnymi do` siebie. Inni zaś
zwrócą się (ku martwym) (25) z powodu złych pouczeń` i tajemnic,
które zwodzą lud43. Jedni, ci`, którzy nie znają tajemnic` będą mówić
do tych, którzy (30) ich także nie znają.` Nawet będą dumni` z tego, że
u nich samych` jest tajemnica` prawdy44 i` (35) w pysze (swego serca)
(77,1) będą usiłować (zwieść dusze). Dla pychy (ich serca) jest
potrzebna zazdrość o ` nieśmiertelną duszę, która stała się (dla nich)
zastawem45.` Wszelkie bowiem moce, władze (5) i siły tego eonu`
pragną przebywać z` nimi (to jest: nieśmiertelnymi duszami), od
stworzenia` świata, aby ci, którzy` nie są (nieśmiertelni) byli chwaleni
przez te (dusze)(10), które są (nieśmiertelne), gdy tylko` zapomniały o
sobie46.` Nie mogą być wprawdzie uratowani ani` wprowadzeni na
drogę (ratunku) przez nie, pragną jednak cały czas (15) móc stać się
sami` niezniszczalnymi. Jeśli` tylko nieśmiertelna dusza` otrzyma moc
ze strony` ducha rozumnego, natychmiast (20) dostosowują się do
43 W nauczeniu (kościelnym ?) gnostycki autor dostrzega uwodzenie ludzi przez
naukę o tajemnicach ( mysteria ). Jego zdaniem chodzi o fałszywe tajemnice,
które według jego kryterium są tylko naśladowanie prawdziwych misteriów
(podobnie jak  naśladowca sprawiedliwości ApcPt 71,22).
44 Nauczyciele Kościoła w oczach gnostyków zgłaszają roszczenia do wyłączności
na posiadanie prawdy. Według wyjaśnień do tego fragmentu w opracowaniu
K. Koschorke (dz.cyt. s.53 i n), fałszem w nauce kościelnej według gnostyków
było nie to, że głosili prawdę o zbawieniu przez krzyż, ale to, że nie zrozumieli
właściwego znaczenia tego wydarzenia ( brak gnozy) i zgłaszali swoje
rozumienie krzyża jako jedyne wyłączne, wykluczające inne znaczenie.
45  Zazdrość cechuje Boga-stwórcę (por. często cytowany w gnostyckich tekstach
werset Iz 43,10 i nn; 44,6; 45,5 przeniesiony na demiurga), a także
przeciwników gnostyków. Cechuje ich również pycha, wyniosłość serca.
Koschorke przenosi te cechy na ludzi Kościoła, tak właśnie przedstawionych
jego zdaniem przez autora  Apokalipsy . (dz.cyt. 77). Wątpliwości co do takiej
interpretacji zgłosił Schoenborn (s.154).
46 Sytuacja duszy  nieśmiertelnej przypomina szeroko opisany stan duszy w
 Egzegezie o duszy z II kodeksu z Nag Hammadi; dusza stała się
zakładniczką (  zastawem ) archontów, gdy zapomniała o swoim boskim
pochodzeniu uznaje za bogów tylko archontów, im tylko oddaje cześć.
Wyzwolić ją może dopiero gnoza.
90
 91
jednego spośród` tych, którzy ich także zwiedli47. ` Liczni są także
inni`, którzy przeciwstawiają się` prawdzie48. To posłańcy (25) błędu.
Ci będą` zastawiać pułapkę przez swój błąd i` swe prawo przeciw`
moim czystym myślom`49. Gdyż wychodząc z (30) jednego (punktu
widzenie), myślą` że dobro i zło` wywodzą się z jednego ( i tego
samego),` a przecież uprawiają handel (78,1) moją nauką50. Zostaną
wydani` na okrutny los, a zechcą uciec od niego` daremnie, do
pokolenia (5) dusz nieśmiertelnych` aż do (czasu) mego przybycia.
Powinni` pozostać wśród nich.` I moje przebaczenie` ich wykroczeń,
w które (10) wpadli przez` przeciwników (winno trwać).` Podjąłem ich
wybawienie` od niewoli, w której` się znalez
li, aby im dać (15)
wolność51. Ale (dla nich) też tworzą` szczątek podobieństwa
(wolności)` w imię Martwego` - jest nim Hermas,` pierworodny z
nieprawości - po to (20) by w (prawdziwie) istniejącą światłość` nie
uwierzyli ` Mali52. (Ludzie)` tego rodzaju są jak robotnicy` którzy
47 Dusza gnostyka otrzymuje pomoc w postaci gnozy od  ducha rozumnego
(boski odpowiedni ?), wówczas archonci ( ludzie Kościoła ?) dostosowują się
(tu grec.  harmozein ), co może oznaczać, upodobniają się do sposobu
zachowania, rozumowania gnostyka; naśladują gnostyka, tak jak cała nauka
(Kościoła ?) jest naśladowaniem poglądów gnostyckich.
48 Inni przeciwnicy gnozy, nie tyle  naśladują , ile wyraz
nie zwalczają prawdę.
Może echo polemiki antygnostyckiej w nauczaniu oficjalnego Kościoła ?
49 Zbawca (tu oczywiście w gnostyckim ujęciu) wyraża pogląd, że przeciwnicy
gnozy będą się powoływali na naukę zbawiciela, ale przez swój błąd, brak
właściwego rozumienia  czystych myśli wprowadzają w błąd.
50 Według gnostyków dobro pochodzi od Boga, zło od kogoś innego ( gnostycki
dualizm). Gnostycki autor przypisuje przeciwnikom pogląd, że i dobro i zło
pochodzi od tego samego (monizm).
51 Zbawca mówi o przebaczeniu i wyzwoleniu, ale trzeba pamiętać, że chodzi o
gnostyckie rozumienie przebaczenia. Wybawienie dotyczy uwolnienia z
materii i ciała, a nie przebaczenie winy. Wypowiedz
ApcPt 77,22-78,31 jako
całość Koschorke uznaje za polemikę z kościelną praktyką pokuty (Koschorke
54 i n.).
52 Podobieństwo (wolności) w imię Martwego : to być może kościelna instytucja
pojednania w imię Ukrzyżowanego (Martwego). Kim jest Hermas,
pierworodny z nieprawości ? Czy chodzi o aluzję do propagowanej przez
Hermasa w piśmie  Pasterz możliwości odpuszczenia grzechów ?
Wypowiedz
stwarza jednak trudności w interpretacji i w tłumaczeniu. Co
oznacza  szczątek podobieństwa ( Schoenborn :  ein Fragment von
Nachahmung ; Brashler :  an imitation remnant , Koschorke:  sie werden
91
 92 [ Pobierz całość w formacie PDF ]