[ Pobierz całość w formacie PDF ]
drwiąco
Z jednej więc strony dzieci przychodzą upomnieć się o swoje, z drugiej ich
postawa pełna jest pokory, nieśmiałości i wyraża odwieczne przekonanie
o ważnej roli ojca. Dlatego kowalowa, która jako pierworodna zaczyna
rozmowę, rzekła nieśmiało , jąkała się . Ale atmosfera jest coraz bardziej
dramatyczna, bo Antek, bezskutecznie poszukujący wcześniej rady u księdza
i kowala, przyjmuje postawę hardego syna i oskarża ojca o bezprawne
przekazanie ziemi Jagnie. Na apodyktyczne odpowiedzi ojca reaguje
zdecydowanie i kategorycznie:
-Jak wszystko będzie wasze to zapiszecie!
Najstarsza córka dość szybko przestaje uczestniczyć w sporze, w którym prym
wiedzie Antek z żoną. Kłótnia jest coraz bardziej zajadła, a w przezwiskach,
porównaniach i epitetach dominują określenia o naturalistycznym charakterze:
a będzie tu pysk wywierała
robimy za parobków, jak te woły
psiachmać, jazgocze jak ta suka
14 Egzamin maturalny z języka polskiego
Arkusz I
Język bohaterów, gwałtowny, napastliwy, obrazliwy, pełen inwektyw
zaczerpniętych z porównań do zwierząt jest świadectwem naturalistycznego
sposobu kreacji świata przedstawionego. A w świecie tym panują relacje
podległości i typowej walki o byt. Dominuje ten, kto ma ziemię. I tę prawdę
wypowiada w kłótni Boryna: na wycug do waju nie pójdę . Boryna zna
bowiem sytuację starej Agaty i Jagustynki, które przepisały ziemię dzieciom,
a same musiały wychodzić na żebry (Agata) lub wynajmować się jako robotnice
w gospodarstwie dzieci lub sąsiadów (Jagustynka).
W rodzinie Borynów, jak i w całej wiejskiej gromadzie, ziemia jest wartością.
Ziemia też, a nie miłość do Boryny stanowi podstawę związku Jagusi z Boryną.
Warto przy tym podkreślić, że to nie Jagna zabiega o zapis, lecz jej matka,
myśląc o zabezpieczeniu przyszłości dla córki.
Naturalistyczny sposób ekspresji ujawnia się zwłaszcza w końcowej części
kłótni, gdy Hanka zaczęła nieprzytomnym głosem krzyczeć :
A te szmaty... a te paciorki... i la kogo to? La takiej świni. A żebyś pode płotem
zdechła za krzywdę naszą, a żeby cię robaki roztoczyły . A gdy Boryna
z Antkiem rzucili się na siebie to jak dwa psy wściekłe .
Główni bohaterowie sceny , ojciec i syn, to dwie silne osobowości. Walczą
nie tylko o byt, ale także o władzę (dominację w stadzie) i o kobietę. Antek, który
kocha Jagnę i jest o nią zazdrosny, występuje w sporze jako adwersarz, który
nie oszczędza Jagny, określając ją najobrzydliwszymi epitetami lakudra jest
i włók, a spał z nią kto chciał .
Hanka sekunduje mężowi, jest rozhisteryzowana, pokazuje łzy i złość prawie
równocześnie, harde wypowiedzi przeplata z lamentami pokrzywdzonej synowej.
Postacią najmniej wyrazistą jest kowalowa. Najstarsza córka Boryny wyraznie
boi się ojca.
Scena kłótni pokazuje naturalistyczną koncepcję relacji w rodzinie i wiejskiej
społeczności. Walka o byt, której wyrazem jest walka o ziemię, stanowi
podstawę funkcjonowania tej społeczności. Porządek ustalony w gromadzie
burzy Jagna i dlatego jest przyczyną wszystkich konfliktów w Lipcach. Za jej
więc przyczyną Antek z rodziną zostaje przez Borynę wyrzucony z domu (ciągle
jednak ukradkiem się z nią spotyka, nawet wtedy, gdy jest już jego macochą).
Zwykle cicha i pokorna Hanka, która lamentuje podczas kłótni, obawia się
nie tylko o swój byt, ale także o pozycję żony Antka.
Scena kłótni stanowi w powieści kluczowy fragment, ujawniający mentalność
gromady wiejskiej i koncepcję jej życia, pokazaną w całej powieści Reymonta.
Egzamin maturalny z języka polskiego 15
Arkusz I
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]