[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Jak historyczno-polityczny system;
%7łe żołnierz jest już zakonnikiem-szału
W dnie ostateczną obwołane trąbą,
Gdy prozy-zbytek tłustej iść nie może,
A k Å‚ a m s t w a-d e m o n spada hekatombÄ…...
I to nazywa się H i s t o r i a?... Boże!
XIII
Jest p r z y r o d z o n y-g n i e w we krwi człowieka,
Jak elektryczność w powietrzu... gniew taki,
W roty ujęty, gdy sygnałów czeka
Muzyką, wódką, grozą.. to ż o ł d a k i!
Na lat epokę młodzież on wywleka
Od matek łona i aż wyczłowieczy
Tak, że p u ł k ojcem jej, o d w a c h kościołem
Człowiek, co rany tam czyści i leczy,
Już czynownikiem... już me archaniołem;
44
Ten Juliusza Cezara poemat zaginął dlatego, iż następne rządy uznały go za niebezpieczny. P l a t o n o w i
wygranie bitwy, S o k r a t e s o w i ważny udziaÅ‚, a Ü i t a g o r o w i plan należaÅ‚.
45
K o n g r e s-p o k o j u był wielką myślą, ale się jej przerażono, nic nie zrobiwszy wprowadzono natomiast
principuim n i e i n t e r w e n c j i, principuim połowiczne, bo jedynie z a p r z e c z n e; szczególniejsze
principium, które t y l k o z a p r z e c z a!
250
Kobieta? żartem; przyjazń, wdzięczność, miłość?...
Pojęcie każde szersze lub myśl wzniosła?
Są śmiesznym w marszach zbytkiem, jak otyłość!
Oto... g d z i e? h o r d a-ś r e d n i o w i e c z n a wzrosła!...46
Tam... idÄ…c dalej, wreszcie DALEJ nie ma...
Bo z a p a Å‚-Å› w i Ä™ t y nie rodzi siÄ™ z chuci
Ni z grózb on właśnie że wzgardził obiema.
Tam się n i e i d z i e d a l e j, a ż s i ę w r ó c i!...
Lecz hordy o w e, hordy pierwsze, szczere,
Ludzkości żywą nie bywały częścią;
Te? wziÄ…wszy prawnÄ… na siebie l i t e r Ä™,
Pełnić jej nie chcą duchem, wolą pięścią;
L i t e r ę przyjmą, by odepchnąć E r ę!...
I węzeł kłamstwa uczynią takowy,
Gordyjski węzeł... że wódz go poszuka
K u l ą we wnętrzu s w e j s z l a c h e t n e j g ł o w y:
Zwiat wspomni o nim, żołdactwo go sfuka!
Lecz mów-że z n i m i o n i c h lub o Bogu,
Lub o ojczyznie: gdy im dwakroć razy
Myśleć nie wolno; przez cynizm-nałogu,
Co spodla każdą treść i przez u k a z y!!
Na grobie Korffa47 dziÅ›, jako na progu
Zwiątyni, pierw nim łzę polską spostrzeżem
S o ł d a t winien by klęknąć, wstać r y c e r z e m!...
XIV
Jest G n i e w i drugi, gniew nadprzyrodzony,
Który nie ze krwi powstawa szalonéj
Ani gra w ciele jak skry elektryczne...
Gołębia kształt ma, żądło ma mistyczne...
Gdy serce, dłużej cierpiąc, już byłoby
Nie sercem, ale podłości organem;
Gniew ten powstawa i równie jest DOBY
Gniewem, jak s e r c a i razem jest s t a n e m
I c z a s e m trudno odgadnąć, skąd mierzy?...
Z godzin szeregu?... z szeregu żołnierzy?...
On mścić się pastwić się on nie potrafi,
Iż człeczym nie jest, lecz upadłym z góry,
Jak piorun, który popod ziemię trafi,
Rękojeść mając wyżej niż są chmury...
M a r e k-A u r e l i pisał o tym gniewie
Do senatorów rzymskich, mądrych ludzi,
Lecz senat o nim dzisiaj żaden nie wie,
PokÄ…d siÄ™ w Å‚unach i krwi me przebudzi!...
46
Duch, o którym patrz w Ewangelii: Legios przeciwny; Logos odporny.
47
Mowa jest o JW. Baronie Korff, pułkowniku wojsk nieprzyjacielskich i najezdnych w Polsce, męż który
niedawno życie sobie ukrócił.
251
MODLITWA MOJ%7Å‚ESZA
Z hebrajskiego i z Vulgaty przełożona tak, jak ją
podaje Dawid w LXXXIX psalmie
I
Pierw, nim szczyt gór ucieczką bywał,
Pierw, nim ziemia i świat są stworzone,
Nim się wszczęły wieki nieskończone:
Tyś nas ku sobie wzywał,
Uchrono pewna Twoich sług
Ty sam Bóg.
II
Człowieka któż? obraca w prochy...
Korzcie siÄ™, wskazujÄ…c, ludzkie syny,
Wieków-tysiąc komu pierzcha płochy,
Jak wczorajsze godziny
Czasów-krok, jako nocnych-wart
Zlad, komu start?...
III
One Mu jak ranne kwiaty sÄ…,
Które o południu rozkwitnęły
Lecz z wieczora pod cięciem kosy drżą:
I zwionęły!
IV
Gniew Twój, o! Panie, nas pożera,
Osłupia nas Twoich łask ubytek,
Grzech się przed Twym wzrokiem rozpościera
I błąd z tajemnych skrytek
Wychodzi istnie jak na dłoń,
W Twych blasku skroń.
V
Dni nasze jak słów mijają dzwięk
Siedemdziesiąt lat zwykłemu człeku,
Osiemdziesiąt rzadziej a wszystko jęk!
Najpiękniejsza część wieku
Nim ta nić tok roztarga swój
Ból, albo znój!...
252
VI
Gniewu Twego któż zgadł ogromność,
Lub kto ? w przerażeniu mocen bywa
Wy-roz-poznać tyle swą ułomność,
Ile CiÄ™ przez niÄ… zbywa?!...
VII
Oto, okaż nam już prawicę,
Ażebyśmy mądrość sercem wzięli
Pokądże odwracać zechcesz lice
Od sług swych, swych czcicieli?
VIII
Byliśmy z rana przepełnieni
Miłosierdziem Twym, i po dnie całe,
I po wszystek czas roz-płomienieni
Twą śpiewaliśmy chwałę.
IX
Ilekolwiek-bo dni żałobą,
Lat jak wiele?... było nam ciężarem
W zamian się wydało jakby probą,
Jakby szczęścia odmiarem...
X
Wejrzenia Twe oby nad nami
Twych już były utwierdzeniem czynów
W pokoleniach, których służbami
Wywiedz na jaśnią synów.
XI
Zwiatłość Twoja ku nam gdy za-dni,
Dopiero rÄ…k naszych wtedy wstanÄ…
Dzieła sprawa się wskroś u-zasadni:
Będzie w y p r o s t o w a n ą.
1864 [marca]
253
RZECZ
O WOLNOZCI SAOWA
1869
Są, którzy uczą, iż dla poezji trzeba przedmiotów,
które nie byłyby suche i niewdzięczne...
Poezja ta, co, ażeby była poezją, potrzebuje przedmiotów
niesuchych... i czeka na wdzięczne, nie należy do mojej kompetencji.
254
WSTP
I
Panie i Panowie!
Dotąd w o l n o ś ć-s ł o w a jest tylko zdobywaniem w o l n o ś c i o b j a w i e n i a s ł o
w a. Jest przeto atrybutem wolności osobistej.
Ale o samejże w o l n o ś c i s ł o w a nikt nie mówił. Tak, na przykład: jak wolno jest
[ Pobierz całość w formacie PDF ]